Natuurbeleid in Nederland richt zich vooral op natuurherstel en bescherming van kwetsbare soorten in beschermde natuurgebieden. Maar door ons intensieve landgebruik gaat ook de natuurkwaliteit buiten die beschermde gebieden achteruit. Ecosystemen raken uit balans en worden extra kwetsbaar voor de effecten van klimaatverandering, en algemene soorten als mus, konijn en verschillende insecten worden hierdoor minder algemeen.

Het raakt ook onze eigen leefwijze. Goed functionerende en veerkrachtige ecosystemen vervullen in onze leefomgeving essentiële diensten. Ze dragen onder andere bij aan een goede lucht- en waterkwaliteit, ze beperken hittestress en ze kunnen wateroverlast als gevolg van klimaatverandering beperken.

Wat is Basiskwaliteit Natuur?

Basiskwaliteit Natuur kijkt naar de basiscondities in onze leefomgeving die algemene soorten nodig hebben om algemeen te worden of te blijven. Die basiscondities hebben betrekking op de biodiversiteit, de inrichting en het beheer in een gebied. Als deze drie aspecten op orde zijn, kunnen algemene soorten zich vestigen en kan de natuur zich in stand houden. Het zijn kortweg de minimale voorwaarden om natuurlijke processen en ecosysteemdiensten duurzaam (lees toekomstbestendig) op gang te krijgen en te houden.

Het hooibeestje: een algemene verschijning in Nederland. Foto: Kees van Leeuwen/Pexels

De focus ligt hierbij niet op beschermde natuurgebieden, maar juist op een natuurinclusieve inrichting en beheer van het landelijk en stedelijk gebied. Dat is om drie redenen van belang. Om te beginnen versterkt het de biodiversiteit buiten de beschermde gebieden. Ten tweede: als de natuur in het landelijk en stedelijk gebieden tussen beschermde natuur op orde is, draagt dat ook bij aan een robuustere natuur binnen die beschermde gebieden.

Ten derde is een goede natuurkwaliteit in het landelijk en stedelijk gebied ook cruciaal voor onze eigen manier van leven. Denk aan een goede bodemvruchtbaarheid, plaagonderdrukking,  bestuiving van gewassen door insecten en het tegengaan van hittestress in de bebouwde omgeving: natuurlijke processen die door verlies van algemene soorten en kleiner wordende populaties onder druk komen te staan. Zo draagt BKN bij aan een veerkrachtige natuur en een gezonde leefomgeving.

Wat maakt BKN zo’n handig instrument?

BKN geeft handen en voeten aan inspanningen om de natuur en het landschap buiten beschermde gebieden te verbeteren. Door minimale voorwaarden te stellen aan bijvoorbeeld waterkwaliteit of groene landschapselementen geeft het richting aan de inrichting en het beheer van een gebied of landschap. En dat helpt bijvoorbeeld grond- en waterbeheerders, gemeenten en provincies bij het realiseren van doelstellingen op het gebied van groenblauwe dooradering zoals beschreven in het Aanvalsplan Landschap, het verbeteren van de waterkwaliteit volgens de Kaderrichtlijn Water, natuurherstel zoals vastgelegd in de Vogel- en Habitatrichtlijn, en natuurinclusieve stedelijke ontwikkeling.

De aandacht voor en het gebruik van BKN als methodiek voor de verbetering van natuurkwaliteit in het landelijk en stedelijk gebied is daardoor in een paar jaar tijd snel gegroeid. De landelijke overheid heeft zich ingespannen om BKN tot een werkbaar concept te maken voor provincies en gemeenten. En verschillende gemeenten en provincies, waaronder Lelystad, Overijssel en Drenthe zijn er samen met Eelerwoude al voortvarend mee aan de slag gegaan.