Herstel leefgebied pimpernelblauwtje
Basenhouden kwelwater terug in blauwgrasland De Moerputten
In natuurgebied De Moerputten werken we samen met De Vlinderstichting en B-ware aan het herstel van verzuurde blauwgraslanden, het leefgebied van het zeldzame pimpernelblauwtje.
Door hydrologisch onderzoek, een gerichte peilverhoging en bemestingsexperimenten verbeteren we de bodem- en waterkwaliteit. Met de eerste positieve effecten in zicht ontstaat perspectief voor een toekomstbestendige populatie.
In de blauwgraslanden van natuurgebied De Moerputten bij Den Bosch leeft de laatste Nederlandse populatie van het zeldzame pimpernelblauwtje. Deze vlindersoort was sinds 1970 uitgestorven, maar is in 1990 door De Vlinderstichting vanuit Polen opnieuw geïntroduceerd.
Tijdens de extreem droge jaren 2018–2020 nam het aantal vlinders echter sterk af, mede door de achteruitgang van de waardplant (grote pimpernel) en de afname van nesten van de moerassteekmier, waarin de rups overwintert. Om dit tij te keren, voeren we sinds 2020 samen met De Vlinderstichting en Onderzoekscentrum B-ware onderzoek en veldproeven uit.
Herstel kwelstroming cruciaal voor behoud
Naar aanleiding van een analyse van de hydrologie en het peilbeheer in en rondom de Moerputten hebben we, in overleg met Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en het waterschap, afspraken gemaakt om het oppervlaktewaterpeil in de nabijgelegen polder De Ham vanaf 2021 experimenteel 8 cm te verhogen, vooral in de wintermaanden. Door deze peilverhoging stroomt er minder kwelwater weg via de sloten van deze polder, wat bijdraagt aan meer kwelstroming naar de Moerputten. Zo stijgt onder andere het calciumgehalte in het grondwater, essentieel voor een gezonde bodem.
Eelerwoude deed aanbevelingen voor verder herstel van de toestroming van basenhoudend kwelwater en voorkomen van ongewenste inundatie van de nesten van Moerassteekmieren. Deze maatregelen worden door Staatsbosbeheer uitgevoerd. Hierdoor kan deze belangrijke populatie hopelijk in het veranderende klimaat in stand houden en zelfs uitbreiden naar omliggende geschikt gemaakte natuurgebieden.
Pimpernelblauwtje
Moerassteekmier
Natuurlijke aanvoer van voedingsstroffen stimuleren
De Vlinderstichting en B-ware ontwierpen en begeleidden een bemestingsexperiment om de natuurlijke aanvoer van voedingsstoffen te stimuleren. Op vijf hooilanden zijn proefstroken aangelegd met drie verschillende behandelingen: biologische stalmest, een fosforoplossing en een onbehandelde controle. De stalmest is afkomstig van lokale brandrode runderen en bevat geen medicijnresten. Door zorgvuldig te monitoren, onder andere met bodemmonsters en plantanalyses, volgen we de effecten van de maatregelen nauwkeurig.
De eerste positieve effecten
Met de verbeterde waterhuishouding en gerichte bemesting zien we herstel. Uit metingen blijkt dat de kwaliteit van het plantenweefsel is verbeterd, met hogere concentraties mineralen zoals kalium. De basenhoudende kwel lijkt toe te nemen, de bodem- en vegetatiekwaliteit verbetert en de grote pimpernel laat meer bloei zien. Ook de vegetatiestructuur is toegenomen, wat gunstig is voor soorten als de moerassteekmier, de waardmier van het pimpernelblauwtje. Hoewel nog geen directe toename van de vlinderpopulatie is vastgesteld, zijn de condities voor herstel duidelijk aanwezig.
Met deze ontwikkelingen ontstaat een steviger fundament voor herstel van het leefgebied van het pimpernelblauwtje, zodat de populatie zich op termijn kan uitbreiden naar nabijgelegen gebieden zoals de Honderdmorgen en het Vlijmens Ven.
Ga mee op excursie!
Op donderdag 19 juni 2025 organiseert de Eelerwoude Academie een kennisexcursie naar De Moerputten. We gaan het veld in en experts geven tekst en uitleg over actuele thema’s in het natuurbeheer en -herstel.
Meld je aan en beleef een inspirerende middag!
Meer informatie en aanmelden.
De komende jaren blijven we inzetten op verdere optimalisatie van de kweldruk en gerichte bemesting van droge delen van de hooilanden. Door een rijkere structuur en een verbeterde bodemkwaliteit ontstaat een toekomstbestendig blauwgrasland. Daarmee dragen we bij aan de versterking van het leefgebied voor het pimpernelblauwtje én het behoud van de unieke natuurwaarden van de Moerputten.
Verzuring, verschraling of waterproblemen in waardevolle graslanden vragen om een doordachte aanpak. Eelerwoude ondersteunt bij het herstel van bodem- en waterkwaliteit, van hydrologische analyses tot gerichte maatregelen zoals bemestingsexperimenten. Samen brengen we vitaliteit, soortenrijkdom en structuur terug in uw natuurgebied. Zo creëren we duurzame leefgebieden voor karakteristieke flora en fauna.
Weten wat wij voor jouw natuurgebied kunnen betekenen? Wij denken graag mee.
