Agrarische graslanden worden veenweidenatuur
Rietmoeras in de Meijegraslanden
Het gebied de Meijegraslanden, gelegen tussen de Nieuwkoopse Plassen en het riviertje de Meije, vervult een belangrijke rol als verbindingszone tussen de Natura 2000-gebieden van de Nieuwkoopse en Reeuwijkse Plassen. Om de kwetsbare natuur in deze gebieden te beschermen en te behouden, zijn herstelmaatregelen in de Meijegraslanden nodig.
Natuurmonumenten, die beheerder is van een deel van de Meijegraslanden, schakelde Eelerwoude in voor het ontwikkelen van een inrichtingsplan. Daarbij zijn specialisten uit verschillende vakdisciplines betrokken. Zij geven vorm aan de maatregelen en begeleiden de uitvoering van begin tot eind.
Om de kwaliteit van de Nieuwkoopse Plassen te verbeteren, is het nodig de omliggende natuur te versterken. Door in de Meijegraslanden nieuwe natuur te realiseren, wordt de bestaande natuur versterkt en de biodiversiteit verhoogd. Bijzondere plant- en diersoorten gaan zich er thuis voelen.
Transformatie van intensief naar extensief beheerd landschap
Doel van het project is om diverse soorten natuurlijke graslanden te ontwikkelen waar inheemse flora en fauna zich thuis voelen en zich blijvend gaan vestigen. Naast de graslanden, ca. 80 hectare, zijn er twee rietmoerassen ingericht van totaal 20 hectare. Deze rietmoerassen geven plek aan de roerdomp en andere soorten die in overjarig riet verblijven.
Na inrichting heeft het jonge riet een aantal jaren nodig om goed uit te groeien. Die eerste jaren komt er nog niet veel water in te staan. Ganzen, die dol zijn op jonge rietscheuten, zullen dan het gebied mijden. Als het riet na een aantal jaren goed is aangeslagen, gaat het waterpeil omhoog. Om dit mogelijk te maken is tijdens de inrichting rondom het moeras een peilscheiding (een aarden wal) gelegd.
Provincie Zuid-Holland heeft een video gemaakt over de aanleg van rietmoeras en nat schraalland in de Meijegraslanden.
Door middel van een stuw in de peilscheiding kan het water in rietmoeras opgezet worden.
Aanleg van een groot aantal landhekken maakt beweiding per perceel mogelijk.
Het voormalig (intensief) agrarisch gebruik van de graslanden vereiste een laag waterpeil en intensieve bemesting. Door het lage waterpeil oxideerde de veenbodem, wat resulteerde in bodemdaling. Natuurlijk beheer vraagt onder andere om een hoger waterpeil en we stelden daarom een inrichtingsplan op met verschillende maatregelen om de waterhuishouding te optimaliseren. Hiervoor zijn bestaande kunstwerken aangepast en nieuwe pompen, inlaten en stuwen geplaatst. Er zijn peilscheidingen aangebracht om het watersysteem te verdelen in deelgebieden en op die manier water langer vast te houden.
Met behulp diverse pompen en andere kunstwerken kan het hogere waterpeil nauwkeurig worden gestuurd.
De aanplant van ca. 100.000 rietstekken brengt het rietmoeras versneld in ontwikkeling.
Een integrale aanpak door een betrokken team
Het project dat in 2018 is gestart, wordt in 2024 opgeleverd. Kenmerkend voor de aanpak door Eelerwoude is het compacte kernteam dat van begin tot eind betrokken is. De continuïteit van ons projectteam is een grote meerwaarde in alle fases van het project waarbij kansen, risico’s en het proces maximaal worden beheerst. Projectmanager Ellen Kool van Natuurmonumenten: “In dit gebied met kwetsbare, slappe bodem waar we bijzondere nieuwe natuur willen realiseren, is het heel waardevol dat de toezichthouder tijdens de uitvoering reeds betrokken was bij het opstellen van het inrichtingsplan.”
Meerdere vakdisciplines zijn ingeschakeld. Zo verzorgden onze ontwerpers de praatplaten voor de gesprekken met de omgeving. Adviseurs ruimtelijke ontwikkeling hebben de uitgebreide omgevingsvergunning voor het handelen in strijd met de regels ruimtelijke ordening geregeld en de overige vergunningen zoals de watervergunning en ontgrondingsvergunning. Ecologen deden een quickscan flora en fauna in het kader van de toenmalige Wet natuurbescherming en zij stelden het Ecologisch Werkprotocol op. De adviseur cultuurtechniek verzorgde de technische uitwerking en stelde het RAW-bestek op. Ellen Kool: “Tijdens het hele traject had ik met enkele mensen van Eelerwoude contact. En die stemden dat intern heel goed af.”
Voor de opdrachtgever was de integrale aanpak met een vast team gedurende het hele traject van grote meerwaarde. Chris Palmer is er trots op om betrokken te zijn bij dit bijzondere project. Hij zegt: “Ik heb veel geleerd van dit unieke poldergebied en de gebiedskennis die bij Natuurmonumenten aanwezig is. Door de aanleg van rietmoerassen en kruiden- en faunarijke graslanden en het herstel van dit natuurlijke systeem krijgen zeldzame soorten, waaronder weidevogels, een betere leefomgeving. Het verhogen van het waterpeil zorgt er bovendien voor dat deze veenweidenatuur robuuster en klimaatadaptief is.”
Meer weten over natuurherstel?
Chris Palmer
Projectleider-adviseur cultuurtechniek
