Inrichtingsplan eilandencomplex
Versterking van natuurbeleving, natuurwaarde en recreatie bij de Driewegsluis
Een aantrekkelijk gebied voor toeristen en recreanten, waar de aanwezige natuur behouden en versterkt wordt. Dat had de gemeente Weststellingwerf voor ogen voor het eilandencomplex de Driewegluis, in het zuiden van Friesland, op de grens met Overijssel.
Eelerwoude werd gevraagd een inrichtingsplan op te stellen met daarin kansen opgenomen voor natuurversterking en maatregelen die knelpunten oplossen en voorzieningen voor toeristen en recreanten verbeteren.
Gedurende het hele planproces, van variantenstudie tot uitvoering, is een multidisciplinair team van Eelerwoude-adviseurs betrokken geweest. Dat is van grote waarde gebleken voor het succes van dit project.
De Driewegsluis is een schutsluis op de driesprong van de Helomavaart en de Boven- en Onder- LInde in de rivier de Linde. De sluis verbindt het oostelijke met het westelijke eiland van het complex de Driewegsluis.
Op het oostelijke eiland meren boten aan met bezoekers die willen genieten van waterbeleving, rust en ruimte als alternatief voor de passantenhaven op het westelijke eiland. De aanlegsteigers in deze haven voldeden niet, waardoor meer gebruik gemaakt werd van het oostelijke eiland. Inmiddels is de inrichting van de haven aangepakt (als één van de uitvoeringsprojecten) en is het de verwachting dat hier veel mensen aanleggen voor een tussenstop.
De toegankelijkheid van het oostelijk eiland was matig vanwege diverse verzakkingen, veroorzaakt door de veenbodem waar in het verleden zand op is aangebracht. Een veilige en comfortabele wandelroute ontbrak en het eiland nodigde niet uit om er lang te verblijven. De uitdaging was om meer natuurwaarde en beleving op het oostelijk eiland de creëren.
Verbeteren van de padenstructuur
Een vlonder om uit te kijken over een nieuw stukje natte natuur
Meer beleving door meer structuur
Wij hebben een aantal verbetervoorstellen gedaan om gebruikers te stimuleren aan te leggen in de passantenhaven in plaats van op het oostelijk eiland. De verbetervoorstellen hadden onder meer betrekking op de aanleg van een slenk, poelen en een natuurvriendelijke oever die het aanmeren onmogelijk maakt.
Bij de slenk werd een vlonder aangelegd. Daarnaast kwam er een plek voor kinderen om te spelen en ter hoogte van de fietsbrug een op- en afstap voor boten. Zo is er een vast punt voor bezoekers op noordzijde en meer activiteit voor recreatie. Om het geheel te kunnen zien en beleven is er een uitkijkpunt gemaakt en is de toegankelijkheid verbeterd door de padenstructuur te optimaliseren.
De sluis werd regelmatig als verbinding tussen de eilanden gebruikt. Dit veroorzaakte gevaarlijke situaties, de sluisovergang is smal en heeft hoogteverschil. Met de aanleg van een fietsbrug ten zuiden van sluis wordt dit voorkomen en wordt de sluis gespaard.
Ten noorden van de brug is een aanlegsteiger aangelegd. Hier kan de recreatievaart makkelijk en veilig van boord gaan en de brug bedienen, wat handmatig moet gebeuren.
Nieuwe aanlegsteiger
De vlonder in het voorjaar
Versterken van natuurwaarden
Door meer reliëf te maken en het regenwater beter af te voeren richting het bos werden de vochtige omstandigheden vanwege de inklinkende veenbodem aangepakt. Het essenbos had slecht hout. Daar werden meer open plekken gecreëerd en de zoom werd verrijkt met struiken en kruiden.
Ook zijn er maatregelen getroffen om de biodiversiteitswaarde te vergroten, zoals het graven van een poel en het afgraven van de voedselrijke toplaag. Voor het beekdal adviseerden onze ecoloog en ecohydroloog het afgraven van de vochtige omstandigheden, gevarieerde vegetatie en een andere vorm natuurbeheer.
Naast de maatregelen die nu zijn uitgevoerd ter versterking van de natuur, is ook een beheerplan opgesteld. Aan de gemeente zijn adviezen meegegeven omtrent het gewenste toekomstige beheer na inrichting van het gebied om toekomstbestendigheid te waarborgen.
Elektrische uitvoering
Bijzonder aan het project is dat 50% van de machines waarmee het werk werd uitgevoerd, elektrisch is. Hierdoor voldoet het project aan de stikstofeisen die gelden vanwege het nabijgelegen Natura 2000-gebied Rottige Meente.
Een breed gedragen inrichtingsplan
In de ontwerpfase van dit project is steeds gezocht naar de balans tussen natuur en recreatie, zonder dit als belemmering te zien. Door goed na te denken over zonering, gewenste activiteiten en doelgroepen is dit ontwerp juist van meerwaarde voor zowel de natuur als de recreatie.
Al in het beginstadium van het project zijn de directe omgeving, geïnteresseerde ondernemers en de politiek (gemeenteraad) meegenomen in het onderzoek naar varianten. Hierbij is gevraagd te reageren op de voor- en nadelen van de verschillende varianten en een voorkeur uit te spreken. Waar mogelijk zijn de voorkeuren meegenomen en afgewogen richting het uiteindelijke inrichtingsplan.
Betrokkenheid van visie tot en met uitvoering
De basis voor het inrichtingsplan lag bij een analyse van het gebied in sterke en zwakke punten. Vanuit deze analyse met kansen en knelpunten zijn doelen en ontwerpeisen geformuleerd. Deze zijn gedurende het gehele ontwerpproces, van variantenstudie tot en met de uiteindelijke uitvoering, in beeld gebleven. Doordat de doelen heel specifiek zijn gemaakt, vormden ze een uitstekende basis voor het ontwerp en een goed middel om te beoordelen of de uitwerking van de maatregelen nog tot het gewenste resultaat leidt.
Verschillende vakdisciplines aan het werk
Bij het hele planproces is een team van adviseurs uit verschilende vakdisciplines betrokken, in een constante samenstelling. Het project werd gedragen door adviseurs vanuit landschapsontwerp en cultuurtechniek. De adviseur ecologie gaf advies over natuurkansen. De adviseur ecohydrologie beoordeelde de haalbaarheid van de natuurontwikkeling en de adviseur cultuurtechniek deed de toetsing uitvoerbaarheid en stelde de kostenramingen op. Tijdens de realisatiefase bleven we betrokken als toezichthouder met de kwaliteitsdoelen voor ogen.
De werkzaamheden aan het westelijke eiland staan voor het najaar van 2024 op de planning. Hier vind je een passantenhaven, vijf camperplaatsen en een restaurant. Deze plek wordt de komende jaren flink opgeknapt en uitgebreid met nieuwe functies. Zo komen er onder andere (natuurlijke) speelelementen voor kinderen en het gebied rond de passentenhaven krijgt meer parkeerplekken, nieuwe camperplaatsen en wandelpaden. Daarnaast komen er verschillende picknickplekken en uitzichtpunten zodat het de sfeer krijgt van een park met veel groen.
Nadat deze werkzaamheden zijn afgerond kan de Driewegsluis functioneren als een volwaardige entreelocatie in het recreatieve netwerk van Zuidoost Friesland.
