Een nieuw NSW-landgoed
De transformatie van een bestaand boerenerf
De nieuwe eigenaar van een bestaand boerenerf wil een nieuw landgoed realiseren en het onder de Natuurschoonwet 1928 (NSW) laten rangschikken. Een moderne, duurzame woning moet de voormalige boerderij en stal vervangen en landschappelijk worden ingepast.
Een team van Eelerwoude adviseurs uit verschillende vakgebieden werkte samen aan deze opdracht en leverde een mooi en uitvoerbaar plan voor een nieuw, natuurinclusief NSW-landgoed.
Op de overgang van essenlandschap en uiterwaarde van de Beneden Regge in Ommen staat een oude boerderij. Het voormalige agrarische erf ligt langs een steilrand die deels begroeid is met monumentale eiken. Het erf heeft een nieuwe eigenaar die duurzame plannen heeft voor het erf. Hij wil een nieuw NSW-landgoed realiseren en daarbij zo veel mogelijk ontzorgd worden.
De NSW-rangschikking
Omdat een rangschikking onder de NSW wordt aangevraagd, moet het landschap aan bepaalde voorwaarden voldoen. In dit geval moet minimaal 50% van het essenlandschap aaneengesloten omrand worden met opgaand groen. Ook moet er één zichtbepalende, alleenstaande boom op de kavelgrens staan en minimaal 30% van het landgoed moet natuur zijn.
De bestaande natuur in de uiterwaarde voldoet al aan de 30% natuur die de Natuurschoonwet als voorwaarde stelt. De bestaande houtwal op de steilrand wordt doorgetrokken over het erf en de zuidkant van de kavel krijgt een nieuwe bomenrij. Zo komt het erf fraai en centraal tussen deze groenstructuren te liggen.
De noordgrens krijgt een nieuwe eik, die op die plek de ruimte krijgt om te ontwikkelen en dan goed bij de bestaande monumentale bomen past. Allemaal mooie kansen voor het versterken van de biodiversiteit en herstel van het cultuurhistorisch landschappelijke karakter.
Beplantingsplan
Onze landschapsarchitect stelde samen met de adviseur bosbeheer een biodivers en beheersbaar beplantingsplan hiervoor op. De soorten die daarin voorkomen zijn inheems en passen bij het landschap. Om de tweedeling van landschapstypen kracht bij te zetten, komt op de steilrand een robuuste houtsingel, een brede strook met bomen en struiken. Deze houtwal vormt de omranding van de es op de kavel.
Landschappelijk ingepaste woning
Twee monumentale bomen vormen het hart van het erf. De vorm van de nieuwe woning wordt bepaald door de positie van de bomen. Na een boomcontrole blijkt dat de ene boom gespaard kan worden en de andere wordt vervangen. Die zou het niet overleven na verhoging van het erf. Dit is nodig ten behoeve van de versterking van de steilrand, die tevens dienst doet als zomerdijk voor de Regge.
De stijl van de oude boerenwoning komt terug in het nieuwe ontwerp. De nieuwe woning staat gepland op de overgang van de es naar de uiterwaarde en wordt daardoor onderdeel van de steilrand. Hiermee worden de bestaande landschapsstructuren versterkt. Een houten vlonder zweeft over een gedeelte van de uiterwaarde en geeft uitzicht over de rivier.
Afgekoppeld van het rioolDe opdrachtgever heeft duurzame ambities voor de nieuw te bouwen woning. Omdat deze afgekoppeld moet worden van het riool, onderzochten wij de mogelijkheden voor een helofytenfilter. Hiermee wordt afvalwater met behulp van riet gezuiverd tot een kwaliteit die onschadelijk is voor het milieu. Riet past van nature goed in het rivierenlandschap en het filter is zo vormgegeven dat het riet een afschermend element vormt bij de woning voor meer geborgenheid op het erf. De video hiernaast laat zien hoe een helofytenfilter werkt. |
|
Visualisatie
Door middel van een 3D-verbeelding hebben we inzichtelijk gemaakt hoe de nieuwbouw zich verhoudt tot de hoogteverschillen in het landschap. Met dit model krijgen alle partijen een duidelijk ruimtelijk beeld van het ontwerp. Het is voor de architect een goed middel om te zien hoe het gebouw zich verhoudt tot het landschap en de hoogteverschillen in het landschap.
In de praktijk
Eelerwoude werkt bij de uitvoering van plannen regelmatig samen met aannemersbedrijf Buitenmeesters-Groene Uitvoerders. Zo hebben zij ook de aanleg van de landschappelijke inpassing van dit project gedaan en doen zij het beheer. Buitenmeesters kent het principe van natuurinclusief ontwerpen, inrichten en beheren. Uit het eerste overleg kwamen meteen enkele praktische punten naar voren, die van belang zijn voor de uitvoering. Deze konden we gelijk meenemen in het ontwerp.
In 2022 is Buitenmeesters van start gegaan met het herstellen van de steilrand en het aanplanten van de bomenrijen, houtwallen en een boomgaard. De inrichting van het erf met o.a. halfverharding, een meidoornhaag en het helofytenfilter is in 2024 gestart. In een video van Buitenmeesters is mooi te zien hoe ons ontwerp vorm krijgt.
Zonnepanelen op land
In 2023 vroeg de opdrachtgever ons een plan te maken voor het inpassen van zonnepanelen in het landschap. Daarvoor maakten we een ontwerp waarbij de panelen ingepast worden in het oorspronkelijke landschapsontwerp, in de met meidoornhoog, omheinde moestuin. Zo worden de panelen onttrokken aan het zicht. Eromheen wordt kruidenrijk grasland ingezaaid om extra biodiversiteit toe te voegen.
Tot slot heeft de opdrachtgever, op ons advies, besloten een akker rogge op de akker te laten verbouwen door een lokale boer. De akker krijgt een bloemrijke akkerrand en de rogge wordt door een lokale molenaar vermalen tot meel. Deze akkers vormen de entree van het landgoed en zeg nou zelf, wat is er nou mooier dan door je eigen graanveld naar je woning te rijden!?
Landschapsontwerper Hendrik van Beek zegt: “Dit was een mooie en leerzame opdracht. Ik heb met veel verschillende collega’s samengewerkt en dit gaf me een uiteenlopende kijk op het project. Daardoor is het plan natuurinclusiever en beter uitvoerbaar geworden.”
