Op diverse momenten in het proces van plannen voor ruimtelijke ontwikkeling kun je de natuurinclusieve kansenkaart inzetten. In de fase van plannen maken tot de fase van werk in uitvoering, eigenlijk is de kansenkaart al geschikt vóórdat je plannen maakt. De kaart leent zich namelijk ook uitstekend voor het aangaan van gesprekken met partijen die nog geen klant zijn, om inzichtelijk te maken welke natuurinclusieve kansen er liggen.

Bij Eelerwoude bespraken we de natuurinclusieve kansenkaart eind september 2023 tijdens een inspirerende en interactieve kennisavond. Het is een methode in ontwikkeling om, op een luchtige manier en in een open setting, voor een project kansen in kaart te brengen op weg naar 100% natuurinclusief. Doel van de avond was samen na te denken over welke rol de kansenkaart binnen het projectwerk van Eelerwoude kan vervullen.

In de video hieronder legt natuurinclusief ontwerper Ilse Stilkenboom wat een natuurinclusieve kansenkaart is en hoe deze gebruikt kan worden.

Verschillende verschijningsvormen

Je kunt de kansenkaart op verschillende manier vormgeven. Bijvoorbeeld door een droneshot van het project op tafel te leggen en daarop kansen aanwijzen of je kunt afbeeldingen van flora en fauna aan die kaart toevoegen. Maar je kunt ook simpelweg brainstormen vanuit een lange lijst met opties die niet persé allemaal bij het betreffende project passen, maar die je wel meehelpen kansen te zien of misschien wel belangrijker, kansen niet over het hoofd te zien.

Tijdens de kennisavond werd gebruik gemaakt van een kruisdiagram waarin de vier ontwikkelthema’s klimaatadaptatie, biodiversiteit, energietransitie en een gezonde leefomgeving de brainstorm op gang bracht. Vervolgens landden de ideeën op de kaart.

De kansenkaart in praktijk gebracht

Het idee van de kansenkaart kwam voor onze adviseurs in een stroomversnelling bij de ontwikkeling van recreatiegebied ’t Twiske boven Amsterdam, waar de provincie graag natuur en recreatie wil laten samenkomen. Recreatie Noord-Holland, dat daar voor aan de lat stond, vroeg stakeholders in het gebied meer natuurinclusief te acteren en vond dat je zelf moet doen wat je predikt. Wij werden gevraagd mee te denken het beheerderskantoor van het recreatieschap meer natuurinclusief te maken.

Dan kun je de kansenkaart in de vorm van een lange lijst aan mogelijkheden op tafel leggen en alle punten langslopen. Onze landschapsontwerper Xiaoyu Xu bedacht een alternatief en vroeg verschillende stakeholders (ook bezoekers) naar kansen die zij zagen. Zij beschreef hun specifieke kijk op het gebied. In plaats van een woordelijk verslag tekende ze reacties op een drone-foto van het gebied. Een libelle, een kikker, een poel, kruidenrijk grasland, zonnepanelen, vleermuiskasten, groene gevels en danken, enzovoort. Zo’n tekening spreekt tot de verbeelding, en is meteen ook een check: teken je wat ze bedoelen?

Wanneer komt de kansenkaart op tafel?

Je kunt de kansenkaart inzetten om een project dat al geaccordeerd is, op gang te brengen. Zoals bij ’t Twiske. Je kunt je voorstellen dat je de kansenkaart ook al een stap hoger en eerder op tafel kunt leggen: als de provincie besluit haar recreatiegebied meer natuurlijk te maken. Als je daar al de kansen inzichtelijk krijgt, doet dat wellicht iets met de nog uit te schrijven opdracht: wil je recreëren in de natuur of wil je natuur in je recreatiegebied.

Het proces verloopt bij elk project en in elk team anders, maar de natuurinclusieve kansenkaart zou wel bij elk project op tafel moeten komen. Je kunt de kansenkaart in alle fasen van het proces inzetten: de kaart geeft inzicht, maar ook gespreksstof en met een minimale voorbereiding kun je al op korte termijn aan de slag. Daarnaast biedt de kansenkaart ruimte om het gesprek aan te gaan zonder het gevoel van verplichtingen te krijgen.